تعزیه خوانی حرفه ای

این پیش خوانی در دستگاه ماهور گوشه راک اجرا می شود :

ای حسنی که تویی مظهر آیات خدا              این صفت از پدر و جد تو در جوهر توست

درس مردانگی عباس به عالم آموخت           زآنکه سرمست از آن باده که در ساغر توست

--------------------

عباس عمو جان ُ مرو به میدان  مرو به میدان عموُُ     

 عباس عمو جان مرو به میدان مرو به میدان عمو

از هجر رویت مرا مرنجان مرا مرنجان عمو

عباس عمو جان مرو به میدان مرو به میدان عمو

عمو عمو عمو جان               یکدم مرو به میدان

وای علی اصغر عطشان          وای بر روی خاک غلتان

عمو توبیا ز وفا نظری بنما ُ بر این شکسته بالان

عمو توبیا ز وفا نظری بنما ُ بر این شکسته بالان

عمو ز راه احسان یکدم بکن ثوابی

از بهر تشنه کامان ُ آور تو قطره آبی

عمو عمو عمو جان                   یکدم مرو به میدان

وای علی اصغر عطشان             وای به روی خاک غلتان

پیشخوانی شعاع محفلم که در تعزیه حضرت علی اکبر اجرا می شود در آواز ابوعطا گوشه حجاز خوانده می شود :

تا ابد جلوگه حق و حقیقت سر توست          معنی مکتب تفویض علی اکبر توست

ای که در کرب و بلا بی کس و یاور ماندی      چشم بگشا و ببین خلق جهان یاور توست 

------------------------- 

شعاع محفلم علی نور دلم          ای اکبر من ُ تاج سر من

گلستان بلبلم ُ تویی آب و گلم       ای اکبر من ُ تاج سر من

مکن رخت مصیبت در بر من ُ ای اکبر من

جوان نامراد من ُ مکن جدایی           جوان نامراد من ُ مکن جدایی

به مادر ای پسر که کرده بی وفایی            به مادر ای پسر که کرده بی وفایی

هر آن کس در جهان چون من دارد جوان             از دیده بارد طاقت ندارد

قدش باشد کمان ُ گلش باشد خزان                از دیده بارد ُ طاقت ندارد

گلی که شد خزان چه رنگ و بویی

پس از تو عالمی نیرزدم به مویی (۲)

موارد قرمز رنگ توسط همخوان و سیاه رنگ تک خوان خوانده میشود. جلیلوند ۱۱ آبان ۹۰

این پیش خوانی در آواز بیات اصفهان اجرا می شود امید است مورد پسند واقع شود:

با غم عشق تو تا یار دل زار من است               بهتر از خلد برین گوشه بیت الحزن است

نه غم حور و نه اندیشه جنت دارم                  از زمانی که مرا بر سر کویت وطن است

--------------

قاسم عزیزان ُ گردیده داماد ُ خدا گردیده داماد

آل پیمبر در شور و احسان ُ خدا در شور و احسان

شد حجله ویران ُ ای داد و بیداد ُ خدا ای داد و بیداد

عمو ُ عمو جان عمو ُ عمو جان

جان اکبر کن نظر بر خط بابم    اذن میدان ده عمو جان دل کبابم

شاها نظر کن بر شاهزاده ُ خدا بر شاهزاده

شاها نظر کن بر شاهزاده ُ خدا بر شاهزادهدا بر شاهزاده

قاسم یتیم است ُ رزمش فتاده خدا رزمش فتاده

شاها نظر کن بر شاهزاده ُ خدا بر شاهزاده

از داغ اکبر از پا فتاه ُ خدا از پا فتاده

عمو ُ عمو جان عمو ُ عمو جان

جان اکبر کن نظر بر خط بابم    اذن میدان ده عمو جان دل کبابم

شایان توجه است مواردی که با خط قرمز رنگ نوشته شده توسط گروه همخوان و قسمت سیاه رنگ توسط تک خوان خوانده می شود

پیشخوانی در کنج زندان معمولا در تعزیه موسی بن جعفر خوانده میشود و گاهی هم در تعزیه امام رضا. این پیش واقع در آواز دشتی می باشد:

درکنج زندان ای خدا مردم ز زهر کاری (۲)

مصیب از دل زارم گویا خبر نداری (۲)

من بی کس و بی یاورم                     من بی کس و بی یاورم

در این غریبی مضطرم               گو تا رضا آید بندد دو چشم من زیاری(۲)

نبود کسی چون من غریب هفت سال و کنج زندان (۲)

کندم به پای و گردنم زنجیر و چون اسیران (۲)

من بی کس و بی یاورم                   من بیکس و بی یاورم

در این غریبی مضطرم                      من بیکسو بی یاورم

کو مادرم کو خواهرم                   گو تا رضا آید بندد دو چشم من زیاری (۲)

یکی از پیشخوانیهایی که در روز اول ماه محرم در تعزیه اجرا می شود پیش خوانی اصلا    می باشد که در دستگاه چهارگاه اجرا می شود و برای استفاده علاقمندان همراه به یک دوبیتی به شرح ذیل در اختیار عزیزان قرار میگیرد:

بزرگ فلسفه نهضت حسین این است      که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است

نه ظلم کن به کسی نی به زیر ظلم برو      که این مرام حسین است و منطق دین است

اصلا ای اهل عالم    اصلا ای اهل عالم      موسم ناله و شور شین است

قرعه ماه محرم       قرعه ماه محرم          کوس شاهی به نام حسین است

یا علی از نجف جانب کربلا کن توجهی

بر عیال خودت از وفا کن ترحمی

بین حسین محرم کعبه جانان شده

اکبرش در منا بره قربان شده

شاه شاهان ُ خنده خندان      شاه شاهان خنده ُ خندان    بانگ زد کی ستم دیده خواهر

زود رو ناموس اکبر                زود رو ناموس اکبر               خنگ معراج عشقم بیاور

گفت که آزادگان موسم جانبازی است

این سر دادن به حق عین سرافرازی است

جلیلوند سوم آبان ماه نود یک التماس دعا

در هنر تعزیه خوانی که ترکیبی از صدا ُ موسیقی ُ آوا شناسی ُ آشنایی با ادبیات و تئاتر    می باشد یکی از موارد مهم و قابل تامل که بسیار مهم است و از دید اکثر هنرمندان این عرصه مغفول مانده است موضوع مهم پیش خوانی در تعزیه است که در بر دارنده کلیت یک تعزیه از ابتدا تا انتها می باشد و در یک دستگاه خاص نواخته می شود که در ابتدا حالتی دو بیتی به صورت آواز خوانده می شود و در ادامه به صورت تصنیف موضوع یک تعزیه را بیان میکند. قدمت این پیشخوانیها بسیار زیاد می باشد به نحوی که بسیاری از تصانیفی که خوانده شده به نوعی گرته برداری از این اشعار و پیشخوانیها بوده که برای نمونه می توان به تصنیف مرغ سحر اشاره کرد که قبل  از سرودن این شعر توسط ملک الشعرای بهار و خوانده شدن آن توسط خوانندگان متفاوت از جمله استاد شجریانُ این پیشخوانی دقیقا به همین سبک و سیاق در تعزیه خوانده می شده و دیگری می توان به تصنیف چهره به چهره اشاره کرد. انشاءالله شعرهای خوانده شده در این دو پیشخوانی را درآینده در این وبلاگ خواهم گذاشت و اگر عمری باشد سعی خواهد شد برای اطلاع خوانندگان تعزیه و آشنایی بیشتر آنها با پیشخوانیها به مرور پیشخوانیهای بیشتری ارایه خواهد گردید. جلیلوند. دوم آبان نودویک.